किरण वाघमोडे यांचा अंदाज; 2026 चा मान्सून अडचणीत, अल निनोमुळे दुष्काळ पडणार! Monsoon 2026 Prediction

मान्सून २०२६: दोन प्रमुख घटकांचा प्रभाव

मान्सूनचे गणित प्रामुख्याने दोन घटकांवर अवलंबून असते: IOD (इंडियन ओशन डायपोल) आणि ENSO (अल निनो/ला निनो). किरण वाघमोडे यांच्या मते:

• IOD ची स्थिती: सध्या नकारात्मक असलेला IOD लवकरच ‘तटस्थ’ (Neutral) होईल. मे महिन्यापर्यंत मान्सूनवर याचा कोणताही मोठा सकारात्मक किंवा नकारात्मक परिणाम दिसून येणार नाही.
• ला निनोचे निर्गमन: सध्या सक्रिय असलेला ‘ला निनो’ (जो चांगल्या पावसासाठी पूरक असतो) हळूहळू कमकुवत होत आहे. फेब्रुवारीनंतर ही स्थिती पूर्णपणे तटस्थ होण्याचा अंदाज आहे.

‘अल निनो’चा धोका आणि दुष्काळाची शक्यता

जागतिक हवामान मॉडेल्स (उदा. ECMWF आणि NOAA) नुसार, मे किंवा जून २०२६ पासून ‘अल निनो’ (El Niño) पुन्हा सक्रिय होण्याची दाट शक्यता आहे.

महत्त्वाचा इशारा: किरण वाघमोडे यांनी स्पष्ट केले आहे की, ही परिस्थिती तंतोतंत २०२२-२३ सारखी दिसत आहे. २०२३ मध्ये ज्याप्रमाणे पाऊस कमी झाला होता, तशीच काहीशी स्थिती २०२६ मध्ये ओढावू शकते. जुलै ते सप्टेंबर या काळात ‘अल निनो’ विकसित होण्याची शक्यता ४५ टक्क्यांहून अधिक आहे.

मान्सूनच्या दुसऱ्या टप्प्यात संकट?

किरण वाघमोडे यांच्या प्राथमिक विश्लेषणानुसार, मान्सून २०२६ चे चित्र खालीलप्रमाणे असू शकते:

1. सुरुवात: जून महिन्यात मान्सूनची सुरुवात सामान्य होऊ शकते.
2. दुसरा टप्पा (ऑगस्ट-सप्टेंबर): या काळात ‘अल निनो’ पूर्णपणे सक्रिय झाल्यास पावसाचे प्रमाण सरासरीपेक्षा लक्षणीयरीत्या घटू शकते.
3. दुष्काळसदृश स्थिती: पावसाच्या दीर्घ खंडामुळे देशातील अनेक भागांत, विशेषतः महाराष्ट्रात दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण होण्याची भीती व्यक्त करण्यात आली आहे.

पाऊस पडणारच नाही का?

पाऊस सरासरीपेक्षा कमी राहील याचा अर्थ असा नाही की पाऊस अजिबात पडणार नाही. काही आठवड्यांमध्ये जोरदार पर्जन्यवृष्टी होऊ शकते, परंतु एकूण पावसाचे दिवस आणि प्रमाण कमी राहण्याची शक्यता अधिक आहे. हवामान बदलाच्या या काळात अशा अनिश्चिततेचा फटका खरीप आणि रब्बी दोन्ही हंगामांना बसू शकतो.

निष्कर्ष: सतर्क राहणे गरजेचे!

किरण वाघमोडे यांचा हा प्राथमिक अंदाज जागतिक मॉडेल्सवर आधारित आहे. अधिकृत हवामान विभाग (IMD) कडून येणारे पुढील अपडेट्स आणि बदलत्या हवामान स्थितीनुसार या अंदाजात बदल होऊ शकतात. तरीही, शेतकऱ्यांनी आतापासूनच पाण्याचे नियोजन आणि पीक पद्धतीबाबत सावध राहणे हिताचे ठरेल.