annasaheb patil loan scheme मराठा समाजातील तरुणांना स्वयंरोजगारासाठी प्रोत्साहित करून त्यांना आर्थिक विकास साधता यावा, या उद्देशाने महाराष्ट्र शासनाच्या अण्णासाहेब पाटील आर्थिक विकास महामंडळाद्वारे एक अत्यंत महत्त्वाकांक्षी योजना राबविली जाते. अनेकजण याला ‘बिनव्याजी कर्ज योजना’ म्हणतात, पण प्रत्यक्षात महामंडळ तुम्हाला थेट कर्ज नाही, तर तुम्ही घेतलेल्या कर्जावरील व्याज परत करते.
या व्याज परतावा योजनेचा नेमका फायदा काय आहे, त्यासाठी कोणती पात्रता लागते आणि ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया कशी पार पाडायची, याची संपूर्ण माहिती खालील लेखात दिली आहे.
annasaheb patil loan scheme ‘बिनव्याजी’ कर्जाची संकल्पना
या योजनेची कार्यप्रणाली समजून घेणे महत्त्वाचे आहे, कारण महामंडळ कर्ज वाटप करत नाही.
- बँकेकडून कर्ज: तुम्हाला तुमच्या व्यवसायासाठी लागणारे कर्ज कोणत्याही राष्ट्रीयीकृत किंवा खासगी बँकेकडून घ्यावे लागते. हे कर्ज घेण्यासाठी अर्जदाराला बँकेच्या नियमांनुसार पात्र ठरावे लागते.
- व्याज परतावा (Interest Refund): तुम्ही बँकेला कर्जाचे हप्ते (EMI) भरता. या हप्त्यांमध्ये समाविष्ट असलेले व्याजाचे घटक महामंडळ तुमच्या वतीने थेट तुमच्या बँक खात्यात जमा (रिफंड) करते.
- अंतिम लाभ: व्याजाची रक्कम परत मिळत असल्याने, व्यवसाय उभारणीसाठी घेतलेले हे कर्ज अर्जदारासाठी प्रभावीपणे बिनव्याजी ठरते. यामागील मुख्य उद्देश व्यावसायिक तरुणांसाठी रोजगार निर्मिती करणे हा आहे.
व्याज परताव्याची मर्यादा आणि कर्जाचे प्रकार
महामंडळ व्यावसायिक कर्जाच्या रकमेनुसार खालील मर्यादा निश्चित करते:
| कर्जाचा प्रकार | कर्जाची कमाल मर्यादा (ज्यावरील व्याज परत मिळते) |
| वैयक्तिक कर्ज व्याज परतावा (Individual Loan) | ₹15 लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जावर. |
| गट कर्ज (Group Loan) | ₹50 लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जावर. |
टीप: जर तुम्ही बँकेकडून १५ लाखांहून अधिक वैयक्तिक कर्ज घेतले, तरी महामंडळाकडून फक्त १५ लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जावरील व्याजाचाच परतावा दिला जाईल. गट कर्ज साठी ही मर्यादा 50 लाख आहे.
पात्रता निकष: अर्ज करण्यापूर्वी तपासा
वैयक्तिक कर्ज व्याज परतावा योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराने खालील प्रमुख अटी पूर्ण करणे बंधनकारक आहे:
- रहिवासी: अर्जदार महाराष्ट्राचा कायमस्वरूपी रहिवासी असावा.
- उत्पन्न मर्यादा: अर्जदाराच्या कुटुंबाचे (पती, पत्नी आणि १८ वर्षांखालील मुले) एकत्रित वार्षिक उत्पन्न ८ लाख रुपयांपेक्षा कमी असावे.
- वयाची अट: पुरुषांसाठी कमाल ५० वर्षे आणि महिलांसाठी कमाल ५५ वर्षे वयाची अट आहे.
- लाभाची अट: अर्जदाराने यापूर्वी अण्णासाहेब पाटील महामंडळाच्या कोणत्याही व्यवसाय कर्ज योजनेचा लाभ घेतलेला नसावा. एका व्यक्तीला संपूर्ण आयुष्यात फक्त एकदाच या योजनेचा लाभ घेता येतो.
- दिव्यांग प्रमाणपत्र: जर अर्जदार दिव्यांग असेल, तर त्याला तसे अधिकृत प्रमाणपत्र अर्जासोबत सादर करणे आवश्यक आहे.
ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया (नोंदणी ते लॉगिन)
महामंडळाची ही संपूर्ण योजना ऑनलाईन पद्धतीने राबविली जाते. ऑफलाईन अर्ज स्वीकारले जात नाहीत.
- संकेतस्थळ: अर्जदाराने सर्वात प्रथम महामंडळाच्या अधिकृत पोर्टलवर udyog.mahaswayam.gov.in येथे भेट द्यावी.
- नोंदणी (Registration): पोर्टलवर आल्यानंतर, अर्जदाराला स्वतःचा जिल्हा निवडून ‘नोंदणी करा’ या पर्यायावर क्लिक करून प्राथमिक नोंदणी पूर्ण करावी लागेल.
- आयडी आणि पासवर्ड: नोंदणी यशस्वी झाल्यावर तुम्हाला तुमचा युजर आयडी आणि पासवर्ड मिळेल.
- अर्ज सादर करा: प्राप्त झालेल्या आयडी आणि पासवर्डने लॉगिन करून, आवश्यक कागदपत्रे जोडून ‘वैयक्तिक कर्ज व्याज परतावा’ या विभागातून तुमचा अर्ज महामंडळाकडे सादर करावा.
महत्त्वाचे नियम व अटी (व्याज परताव्यासाठी)
व्याज परताव्याचा लाभ नियमितपणे मिळत राहावा यासाठी खालील दोन अत्यंत महत्त्वाच्या अटी पाळणे आवश्यक आहे:
- नियमित हप्ते (EMI) भरणे: कर्जदाराने बँकेला कर्जाचे हप्ते न चुकता आणि नियमितपणे भरणे बंधनकारक आहे. जर तुमचे हप्ते थकीत झाले किंवा अनियमित राहिले, तर महामंडळाकडून मिळणारा व्याज परतावा थांबवला जातो.
- बँकेचे निकष: महामंडळाचा ‘व्याज परतावा पत्र’ मिळाले म्हणजे कर्ज मिळणारच असे नाही. बँकेकडून कर्ज मिळवण्यासाठी CIBIL स्कोर, आयटी रिटर्न आणि आवश्यक कागदपत्रे यांची पूर्तता करून बँकेच्या कर्ज नियमांनुसार पात्र असणे आवश्यक आहे. बँकेने कर्ज मंजूर केल्यावरच महामंडळ व्याज परतावा सुरू करते.
- कर्जाचा उद्देश: ही योजना केवळ व्यवसाय सुरू करण्यासाठी (Venture Loan) आहे. घर खरेदीसाठी (Home Loan) किंवा वैयक्तिक गरजांसाठी (Personal Loan) घेतलेल्या कर्जावर व्याज परतावा मिळत नाही.
या योजनेचा लाभ घेऊन मराठा तरुणांनी व्यावसायिक जगात यशस्वी व्हावे, हेच महामंडळाचे मुख्य ध्येय आहे.
