२०२६ मध्ये महाराष्ट्राला ‘पाणी’ जपून वापरायचं! तोडकर यांचा सविस्तर मान्सून अंदाज!Unseasonal Rain

‘डब्ल्यूडी’ आणि कमजोर मान्सूनचे गणित

तोडकर यांच्या विश्लेषणानुसार, मान्सूनच्या आरोग्यासाठी एक महत्त्वाचा निकष म्हणजे गुढी पाडव्यापूर्वीची वातावरणीय स्थिती. त्यांचे स्पष्ट मत आहे की, जर गुढी पाडव्याच्या आधी ‘वेस्टर्न डिस्टर्बन्स’ (Western Disturbance – डब्ल्यूडी) मुळे महाराष्ट्रात पाऊस झाला, तर येणारा मान्सून कमकुवत होण्याची शक्यता बळावते. या प्राथमिक निष्कर्षावरून, त्यांचा तर्क आहे की २०२६ चा पावसाळा कमी-जास्त प्रमाणात २०२४ च्या स्थितीसारखाच राहू शकतो.

‘तरस’ सहन करावे लागणारे प्रमुख विभाग

२०२६ मध्ये पाण्यासाठी विशेष संघर्ष करावा लागू शकणाऱ्या विभागांची यादी तोडकर यांनी दिली आहे. या यादीत प्रामुख्याने खालील प्रदेशांचा समावेश आहे:

• पश्चिम महाराष्ट्र: पुणे, सातारा भागातील पूर्वेकडील भाग.
• खानदेश (नाशिकच्या पूर्वेकडील भाग वगळता).
• दक्षिण मराठवाडा: लातूरच्या पश्चिम बाजूकडील भाग.
• दक्षिण महाराष्ट्र.

या भागांमध्ये पेरणीच्या महत्त्वाच्या काळात (जून आणि जुलै) चांगल्या पावसासाठी शेतकऱ्यांची प्रतीक्षा वाढू शकते. पश्चिम महाराष्ट्रात जुन्नर आणि नाशिकच्या पश्चिम पट्ट्याला वगळता, उर्वरित पूर्वेकडील भागांना पावसाची कमतरता जाणवू शकते.

मराठवाड्यातील विशेष लक्षणीय तालुके:

मराठवाड्यात काही विशिष्ट पट्ट्यांना पावसाची सर्वाधिक चणचण भासेल, असा अंदाज आहे. यात परभणी जिल्ह्यातील पूर्णा सर्कल, जुनंतूर पट्टा, पाथरी पट्टा आणि बीड जिल्ह्यातील माजलगाव पट्टा यांचा समावेश आहे.

दिलासा देणारे आणि ‘ठीक’ राहणारे प्रदेश

या नकारात्मक अंदाजाच्या पार्श्वभूमीवर, तोडकर यांनी काही जिल्ह्यांसाठी मात्र दिलासादायक चित्र रेखाटले आहे. काही जिल्हे तुलनेने चांगले राहण्याची शक्यता आहे.

• विदर्भातील दिलासा: विदर्भातील काही जिल्ह्यांना मान्सूनमुळे विशेष त्रास होणार नाही.
  • चांगले राहणारे जिल्हे: वाशिम, हिंगोली आणि नांदेड.
• सुधारलेली परिस्थिती: जालना जिल्ह्याची स्थिती मागील वर्षांच्या तुलनेत अधिक चांगली असू शकेल.
• मध्यम स्थिती: मध्य महाराष्ट्र आणि मध्य विदर्भ हे दोन्ही विभाग ‘साधारणपणे ठीक’ राहतील.
• पूर्व विदर्भ: पूर्व विदर्भाला देखील जून महिन्यात थोडातरी पावसासाठी संघर्ष करावा लागेल, असे भाकीत आहे.

निष्कर्ष: २०२६ साठी तयार राहा!

तोडकर यांचा हा प्राथमिक अंदाज पाहता, महाराष्ट्रातील शेतकरी, जलसंपदा विभाग आणि सर्वसामान्य नागरिकांनी २०२६ च्या संभाव्य पाणीटंचाईसाठी आत्तापासूनच नियोजन करणे आवश्यक आहे. पाण्याचे व्यवस्थापन (Water Management) आणि पर्यायी पिकांची निवड (Crop Planning) यावर विशेष भर देणे अनिवार्य ठरेल, जेणेकरून संभाव्य ‘तरसवणाऱ्या’ मान्सूनचा परिणाम कमी करता येईल.